Rune Andersen (43) bygger ei ny verd frå stova i Porsgrunn.
Datamaskinen og dei to skjermane har heidersplass i eit hjørne ved spisebordet, mens Rune gestikulerer mot skyskraparane, rundkøyringane og dei rosa neonskilta som speglar seg i blikket hans.
Nyleg runda han 7000 spelte timar i den store lidenskapen, bysimulatoren Cities: Skylines.
Kvar minste detalj er nøye planlagd og skreddarsydd frå botn. Han har laga mange av dei 18 000 modifikasjonane sjølv.
Spelet har redda livet hans, seier Rune.
DEI SKITNE glasa klirrar når Rune set dei inn i oppvaskmaskinen.
Så kjem smertene.
Knokane kvitnar om ein tallerken med tørka matrestar og kroppen stivnar til.
Det flerrar gjennom han som eit lyn.
Ei enkelt feilrørsle er alt som skal til. Så må Rune bruke resten av dagen til sengs, før smertene og den altomfattande utmattinga slepp dei skarpe klørne i han.
Difor trekk han seg unna fysisk aktivitet.
– Det kan utløyse eit helvete om eg ikkje er varsam.
RUNE JOBBA med IT-prosjektleiing i Skattedirektoratet då dei første plagene kom i 2011.
Han har blitt stadig meir prega av sjukdomen bektherevs, som gir kroniske smerter i ledd og sener i ryggen, brystkassen og bekkenet. Rune har også fibromyalgi, ein sjukdom som kan gi kraftige smerter i ulike delar av kroppen.
Smertene går i bølgedalar. Nokre dagar er gode, andre dårlege.
Han har ein kombinasjon av systemiske smerter, som kan oppstå kvar som helst, og akutte smerter etter fysisk aktivitet.
Rune veit smertene ikkje er farlege. Det er hjernen som speler han eit puss og sender altfor kraftige smertesignal til kroppen.
Årevis med smerter og stadige behandlingar har gått utover psyken hans. Men det verste er utmattinga.
Begge sjukdomane kan føre til fatigue, der han knapt klarar å stå opp når energinivået kryp ned i kjellaren.
I dei verste periodane går han på kraftige smertestillande.
– Rune, du ser så bra ut i dag, får eg høyre. Men det er vanskeleg for andre å vite kva form eg er i. Eg kan sjå frisk ut mens eg har den største dosen morfin kroppen min taklar, samtidig som eg knapt klarar å kommunisere med andre.
SPELA HAR vore med Rune frå han var to år gammal. Gjesterommet er fylt til randa av dei gamle konsollane hans.
Heile familien var samla framfor fjernsynet då dei skulle spele. Kontrollaren gjekk på rundgang kvar gong Mario døydde.
Rune takkar spela for både IT-karrieren og gode vener i oppveksten.
Utan høgare utdanning hadde han neppe fått seg jobben han hadde, om det ikkje var for den tekniske kompetansen han fekk gjennom speling og modding.
Rune vil gjerne jobbe, men klarar ikkje.
Dataspel har blitt det einaste utløpet for kreativitet, seier han.
– Hadde det ikkje vore for dataspel, hadde eg fort blitt deprimert. Du kan ikkje stire i veggen dag ut og dag inn. Eg treng noko som gir meg glede i kvardagen.
CITIES: SKYLINES á la Rune Andersen er ikkje det same spelet som det du får i butikken.
Bysimulatoren gir deg rolla som byplanleggar og borgarmeister, der du må balansere behova til innbyggarane dine. Du skal sørge for at dei har straum, vatn, vegar, kloakk, tilgang på utdanning, naudetatar og alt du kan tenke deg.
Kvart kryss og kvar rundkøyring må optimaliserast. Men når du dykkar ned i samfunnet rundt spelet, oppdagar du eit heilt univers av brukarprodusert innhald.
Det er her Rune brukar tida si. Set han opp ei ny bustadblokk i den cyberpunk-inspirerte byen, kan ha bruke timevis på å lage eigne teksturar til blokka.
Alt ned til den minste detalj skal endrast.
SPELINGA GIR Rune noko å snakke om når kona kjem heim etter jobb. Det gir han eit sosial nettverk, ein plattform for å dele det han skaper og ein stad han kan slappe av.
Han får også kjenne på meistring. Det er kanskje ikkje det viktigaste arbeidet han gjer der han hjelper fortvila Cities Skylines-brukarar med korrupte lagringsfiler, men han føler at han er til nytte for nokon.
– Eg speler ikkje berre for å spele. Eg speler for å halde hjernen min frisk. Det er vanskeleg for andre å førestille seg kor mykje det betyr for meg å føle at eg har bidratt med noko på ein dårleg dag. Men det er alt for meg.
Kona er ei uvurderleg støtte å ha, men viss han ikkje føler han kan hjelpe andre, blir det mørkt.
DU TRENG tid, energi og tolmod for å drive med modding, seier Rune.
Tid har han nok av. Det er stort sett energien det står på.
Når smertene og utmattinga er på sitt verste, klarar han framleis å trykke på nokre tastar i senga.
Då er målet å kome seg opp, få i seg noko mat, skifte klede og kanskje gjere noko anna.
– Er du i min situasjon, og får til dette, er mykje gjort for både den fysiske og psykiske helsa. Kom deg ut av soverommet. Skap deg ei rutine, meiner han.
Rune gjer tøyeøvingar fleire gongar om dagen og natta. Søvn er det dårleg med.
Han har også tvinga seg til å bruke tid på treningssenter, men i det siste har smertene blitt verre.
Legane vil ha han i mest mogleg fysisk aktivitet. Det er særs viktig når ein har bektherevs.
Rune meiner han prøver så godt han kan. Men når konsekvensen av ein gåtur er tre dagar til sengs etterpå, syns han vinninga går opp i spinninga.
Det kan avgrense det sosiale livet hans, gjere han deprimert og gi han mindre tid til partnaren sin.
Er det verd det?
KONA ER det viktigaste i livet til Rune.
Hadde det ikkje vore for støtta hennar, hadde han vore avhengig av heimetenesta og langt meir kommunal oppfølging, seier han.
Difor gjer han alt for å vere til stades for henne og ha eit stabilt forhold.
– Dei dagane eg får spelt litt, kjem i kontakt med miljøet rundt Cities: Skylines og drar ut for å ete med kona mi, dei veg opp for 50 dårlege dagar.
– Trur du ikkje all spelinga bidrar til at du møter færre og er i mindre aktivitet?
– Jo. Men eg har ein god venekrets rundt meg og er ikkje framand frå å vere sosial. Samtidig trivst eg i eige selskap – så lenge eg har noko å gjere.
– Har du spelt så mykje at det har fått negative konsekvensar for andre delar av livet ditt?
– Nei, eg har utelukkande positive erfaringar med speling. Det har vore ei hjelp for meg på mange ulike måtar.
– Du seier spelinga får deg til å føle deg bra, men det er vel ikkje nødvendigvis alltid slik at det som følast bra, faktisk er godt for ein?
– Gaming skapar ofte eit overskott, som kjem godt med for å delta i det sosiale livet mitt. Onlinemiljøet gir meg nokon å snakke med sjølv om eg er heime. Men det er klart at om ein skyv plikter og nære forhold til sida, kan det vere ein farleg veg å gå. Utan gode vener og nære relasjonar utanom datamaskinen ville ting vore veldig vanskeleg for meg.
EIT VARSEL dukkar opp på telefonen til Rune.
Han smiler.
«Korleis klarar du lage alle desse detaljane?» skriv ein på Facebook.
Rune har ikkje mange følgarane enno, men han finn meining i å dele det han lagar.
Steam, reddit, Youtube og Facebook har blitt viktige plattformer for å vise kva han gjer.
Rune bryr seg lite om at andre kan dømme han for å spele mykje. Det er viktig for smertepasientar å finne noko som gir ein meining og meistring i livet, syns han.
– Uavhengig om det er speling eller noko anna; finn deg ein konstruktiv hobby og driv med det. Alt er betre enn å nistire i veggen heile dagen.
Denne artikkelen er laga med støtte frå Fritt Ord, og er del av ein artikkelserie som ser på bruk av spel som støtte i vanskelege periodar. Me har tidlegare i serien fortalt om Michelle og Espen som fann trøyst i spel etter å ha mista barnet sitt.
