Med unntak av ein og annan giftig slange var det berre sand å sjå. Bølgande sand som vibrerte i den steikande sola. Ingen stad å søke ly, ikkje ein dråpe vatn. Panikken byrja å spreie seg, og haltande primatar magre av svolt, tørst og ein prekær mangel på søvn stotra seg gjennom det nådelause ørkenlandskapet. Det store havet som låg der i horisonten var eit hån. «Her er vatn», ropte det, men du får ikkje det du treng. Du får aldri det du treng.
Vi gjekk litt fram, så tilbake. Kva veg vi skulle gå var usikkert. Mykje tid gjekk tapt på å gå eit stykke, tvile på sitt val, snu, gå tilbake, tvile igjen. Kanskje denne vegen? Men kva om den tek oss lengre bort frå vatnet vi så sårt treng? Blikket byrja å flakke, synet blei dårleg, augelokka pressa seg saman, og eg kjende på noko eg ikkje ofte får erfare; panikk.
Ville alt vere over no? Var det slik vi skulle døy? Alle som ein? Inntørka lik i ein ørken? Blanke knoklar på sand fordi det denne eine gongen skulle vise seg å vere ein veldig dårleg idè å halde seg samla?
Slik kan det gå
Det var ikkje alltid slik. I starten var eg ein einsleg primat, hoppande mellom tretoppane av frykt for alt som kraup på bakken. Der eg i min barndom heldt meg mest for meg sjølv av frykt for, vel, alt, hadde eg no innsett at det var saman vi var sterke.
Det var den første migrasjonen som hadde sperra auga mine opp for dette. Vi hadde vandra på leiting etter noko nytt. Vi var tomme for mat, og måtte finne ein ny stad å bu. Når sant skal seiast var det motvillig og vemodig å flytte. Vi hadde funne oss ein nydeleg heim under ei klippe. Vi var trygge for regnet, ei elv flomma rett ved, og forskjellige mat- og medisinplanter vaks tett. God sikt gjorde det samstundes lett å sjå når det kom ein diger katt smygande.
Men vi måtte ha meir mat, og etter ein tidlegare klatretur høgt opp i toppen av nokre massive tre hadde eg sett noko i det fjerne. I horistonten der sola gjekk ned skimta eg noko som minna om eit opnare, flatare landskap. Det var spanande, men òg litt skummelt sidan eg helst heldt meg godt unna landjorda. For mange farlege ting var der.
Omsider la vi likevel ut på tur, og vi vandra langs ein innsjø, opp nokre skrentar, ned nokre dalar, og kom omsider til eit tørrare landskap. Den frodige underskogen vart byta ut med sand og gjørme, medan dei massive trea gave veg for ein meir kompakt art, og sikta dermed blei betre. Det var omlag her det skjedde. Vi oppdaga ei hole i steinveggen, og i det vi skulle til å utforske vår første grotte, og farane som luska der, høyrde vi grynting av det som skulle vise seg å vere ein heil flokk med vortesvin på veg rett mot oss.
Utan passande våpen sank det i kroppen. Desse dyra hadde tidleg vist seg å vere både territoriale og farlege, og nesten på slump reiste vi oss på bakbeina og brølte. Vi slo henda i bakken, og såg at vortesvina snudde og sprang i alle retningar. Saman var vi mannsterke, og det blei med eitt tydeleg at nomadelivet var livet for oss.
Ei oppleving
Det er ikkje mykje eg kan seie om den praktiske opplevinga ved å spele Ancestors: The Humankind Odyssey som ikkje vil øydeleggje opplevinga for deg. Det er eit slikt spel der det å lese for mykje om det på førehand vil lære deg noko du ikkje burde vite før du finn ut av i spelet gjennom prøving og feiling. Å spele Ancestors er å lære å overleve. Det å finne ut korleis du får i deg næring, korleis stammen din blir større, og korleis du forsvarar deg mot både rovdyr og sjukdom er ein stor del av opplevinga. Kvar gong du oppdagar noko nytt, er det ein stor lærdom i reisa frå å vere ein primat nær sjimpansene, til å bli ein hominid på to bein.
Det er difor frykteleg vanskeleg å formulere seg utan å rote det til for lesaren. Eg vil du skal få denne opplevinga. For det er ei oppleving eg har vore sjeldant investert i. Dette er ei reise gjennom vår eiga historie. Du startar for ti millionar år sidan, og reiser heilt opp til for berre eit par millionar år sidan. På reisa lærer du deg å forstå verda du lev i, korleis du tek vare på dine minste og mest primære behov, heilt til du spring rundt på to bein med våpen i hand.
Du blir kasta inn i det, nesten heilt utan hjelp. Forutan ein og annan hjelpeskjerm som fortel det absolutte minimum av det du treng vite, er alt anna opp til deg. Ting som at du er trøytt og må sove, eller innta føde er generelt opp til deg å finne ut av. Om noko forgiftar eller skadar deg må du finne ut korleis du ryddar opp i problemet ved å utforske og eksperimentere og dette kan vere uhyre stressande når visuelle signal fortel deg at alt akkurat no der veldig gale.
I starten sit du der enkelt og greitt med berre tre verkty, og det er sansane dine. Du ser rundt deg og oppdagar ting i naturen. Kanskje finn du nokre kvistar, kanskje finn du nokre planter. Du må sjølv, gjennom undersøking og eksperimentering finne ut om du kan bruke det til noko. Neste steg er å bruke luktesansen for å finne alt frå mat til dyr, eller du kan lytte. Slik får du oversyn og kan navigere deg rundt i verda, resten er opp til deg.
Vekst
Tida mi med Ancestors har vore ei av dei mest minneverdige og ikkje minst minnerike opplevingane eg har hatt. Punktum. Det er eit spel i konstant utvikling, og det er noko heilt anna i dei første timane, enn i dei siste. Du utviklar ikkje berre kva du kan gjere, men òg kva du er og korleis du spelar. I starten fyk du andre vegen berre du luktar eit dyr, seinare jagar du det bort med skrik og skrål, eller slår inn skallen på det med ein stein.
Alt du gjer betyr noko. Kvar vesle handling fyller på med spelets versjon av erfaringspoeng, som eigentleg ikkje er poeng, men meir ein udefinerbar masse. Desse brukar du igjen til å bil betre. Det er derimot ikkje slik at erfaringa du sankar kan brukast på akkurat det du vil. Den fysiske handlinga å reise seg på to bein gjev deg kanskje erfaring, men den kan ikkje brukast på å gjere deg meir robust mot sjukdom, den kan berre brukast mot å kome nokre steg nærare livet på to bein. For å bli meir robust mot sjukdom, må du handtere sjukdom.
For eit spel som handlar om evolsujon, har utviklarane gjort ein enormt imponerande jobb i å gjere evolusjon til ein del av opplevinga. Alt bere preg av det, både gjennom korleis gameplayet utviklar seg i takt med handlingane dine, men òg gjennom den visuelle presentasjonen som presenterer nokre av dei mest overbevisande og vakre naturlandskapa dytta inn i eit spel.
Du kan gå frå å halde deg i eit lite område som for eit utrent auge ser enormt stort, mørkt og farleg ut, til å utforske ei heilt magisk nydeleg verd som brått brettar seg ut og viser kor liten dui eigentleg er. Eg har aldri sett landskap som dette. Visst finnest det penare spel der ute, men dette har sjel. Det er eit spel der eg etter å ha returnert til ein tidlegare opphaldsstad fleire dagar seinare blei sitjande og sjå rundt meg, mimrande. Verda er så vakkert samansett. Nydelege naturområde fungerer som sterkt identifiserande festepunkt, som du seinare kan hugse igjen både for korleis det ser ut, men òg kva du gjorde der, og kor langt du var komen i utviklinga.
Den herlege afrikanskinspirerte musikken gjer transformasjonen komplett, og eg gløymer både tid og rom.
Kvifor?
Det er sjeldan eg har hatt så lyst, eller hatt eit så markant behov for å berre klaske til med ti poeng til eit spel som eg har akkurat no. Ancestors er ei av dei mest magiske og fantastiske opplevingane eg har hatt, og eg skulle så gjere ha belønna det med høgste skussmål.
Diverre kan eg ikkje det, og grunnen er ganske frustrerande. Sjølv om dette er eit spel der du verkeleg lagar di eiga historia og kjem til å hugse mange både skumle, frustrerande og herlege ting, er det nokre ting du vil hugse utelukkande fordi dei var regelrett provoserande.
Vi snakkar om deg og ditt samspel med stammen din. Eller rettare sagt, fråværet av eit samspel. Hominidane i stammen din gjer det du gjer, ikkje meir. I klartekst betyr dette at om du ikkje et, så et ikkje dei heller. Det spelar inga rolle om dei held på å døy.
For å gjere det ekstra tydeleg kor håplaust dette er, kan eg fortelje ei sjølverfart historie. Eg la ut på ein lengre tur. Skulle berre ein stad for å finne noko. Det var langt, men eg såg ingen grunn til å ta med meg stammen for dette. Lang historie kort, eg daua. Eg måtte sende ut eit nytt stammemedlem for å redde dei små ungane min tidlegare hominid bar på. Turen blei med andre ord dobbelt så lang. Då eg omsider kom tilbake til leiren hadde det gått fleire dagar, og det som møtte meg var den eine hominide etter den andre som kollapsa, og døde.
Dei hadde verken ete, drukke vatn, eller sove på fleire dagar. Joda, eg blei forbanna. Kvifor kan dei ikkje gjere dette sjølv, etter eige behov? Kva slags nytte tener der å nekte meg dette? Og kvifor kan dei ikkje drikke vatn om dei held eit våpen? Kvifor kan dei ikkje sjølv finne rett plante om dei byrjar å døy? Og kvifor må eg sjølv gå inn og manuelt lage eit par av to hominidar, parre dei, og igangsetje fødselen kvar einaste gong eg vil jobbe meg mot ein ny generasjon?
Det er mange ting her som i starten er heilt problemfritt, det blir noko metodisk du berre gjer. Etter kvart som tida, og timane, går blir det derimot nok. Litt automatikk hadde vore greit. Du lærer av å spele. Å la dei andre hominidane lære av deg, sjå kva du gjer i ulike situasjonar for deretter å gjere det sjølv etter behov, hadde løfta dette spelet frå eit høgt fjell og rake vegen til himmels.
Konklusjon
På finurleg og for det meste elegant vis fortel Ancestors: The Humankind Odyssey oss korleis det gjekk til då vi klatra ned frå trea og tok til å gå på to bein. Dette er eit spel som nesten kunne ha blitt brukt i skulesamanheng når ein skal prøve å få elevane til å forstå kvifor vi utvikla oss slik vi har gjort. Utan å seie eit ord i verken den eine eller andre retninga fortel Ancestors deg ei mektig historie om vår eiga fortid.
Det er ulikt noko anna eg har spelt. Sjølvsagt er det kjente element der du ser figuren din springe rundt, hoppe, klatre og sjekke ut kva som finnest i nærmiljøet. Men Ancestors er så mykje meir enn dette. Det er ei oppleving. Det er ei reise, og ikkje minst er det di unike reise. Gjennom spelets gang vil du skape erfaringar og minner som vil stå like sterkt som den beste forfatta historie. Opplevinga du hadde då du berre så vidt klarte å overleve ein vanskeleg situasjon, eller korleis du endeleg oppdaga noko som snudde opp ned på verda di vil sitje ved deg. Eg har mange historier, langt fleire og minst like spanande som dei eg har nemnt, men vi har ikkje plass til meir.
Ancestors fortel deg så lite, du får knapt det bere minimum av kva du treng for å overleve, og må i staden finne ut til dels grunnleggjande metodar for å overleve heilt på eiga hand. Det kan vere forferdeleg frustrerande til tider, men også ufatteleg gjevande når du gradvis lærer å beherske verda rundt deg. Heile måten spelet er bygd opp på går hand i hand med spelets sentrale evolusjonstema på ein meisterleg måte. Du startar som ein liten, redd skapning før du til slutt går ut sterk, modig og uredd. Det heile er ein maktdemonstrasjon i speldesign.
